Charakterystyka i występowanie mątwików
Mątwiki to bardzo specyficzna grupa nicieni. Gatunki należące do tej grupy są osiadłymi endopasożytami systemu korzeniowego. Samice silnie grubieją, nie przemieszczają się i żerują całe życie w jednym miejscu.
Symptomami wskazującym na możliwość porażenia roślin przez te nicienie są skupiska roślin słabiej rosnących na polu uprawnym. Jedynym dowodem, że słabszy rozwój roślin jest spowodowany żerowaniem tych nicieni, jest badanie gleby. W trakcie wegetacji można także dostrzec maleńkie okrągłe samice na korzeniach roślin.
Najbardziej istotnymi, ważnymi gospodarczo gatunkami w kraju są: mątwik ziemniaczany (Globodera rostochiensis) w uprawie ziemniaka i pomidora oraz mątwik burakowy (Heterodera schachtii) porażający uprawy rzepaku, gorczycy i buraków.
Biologia nicieni podstawą prawidłowego zwalczania
Wprawdzie niechętnie wczytujemy się w biologię agrofagów, ale warunkiem skutecznego zwalczania, także nicieni, to właściwie dobrany termin zabiegu. U mątwików pierwsze stadium larwalne rozwija się w jaju. Z jaj wychodzą osobniki drugiego stadium (J2). To właśnie one, ruchliwe stadia młodociane J2 – tzw. larwy inwazyjne dokonują porażenia systemu korzeniowego.
Strategie ograniczania mątwików w uprawach
Strategia ograniczania mątwika burakowego
Mątwik burakowy może atakować wiele gatunków roślin należących do rodziny szarłatowatych, komosowatych i kapustowatych. Za rośliny żywicielskie uznanych jest około 200 gatunków.
W naszych warunkach klimatycznych na buraku i rzepaku ozimym rozwijają się dwa pokolenia mątwika burakowego. Natomiast na gorczycy i rzepaku jarym nicień ten rozwija najczęściej tylko jedno pokolenie.
Strategia ograniczania mątwika ziemniaczanego
Roślinami żywicielskimi mątwika ziemniaczanego są rośliny z rodziny psiankowatych. W naszych warunkach klimatycznych nicień ten pasożytuje na ziemniaku, pomidorze, oberżynie, papryce, a także na licznych chwastach, takich jak bieluń, lulek czarny, tujałka, wilcza jagoda.
W przypadku mątwika ziemniaczanego w płodozmianie zalecana jest uprawa buraków, owsa, koniczyny czerwonej i jej mieszanek z trawami oraz żyto.
Integrowana ochrona przed mątwikami
Przystępując do zwalczania nicieni na konkretnym polu, w konkretnych warunkach glebowo-klimatycznych, powinniśmy stosować jednocześnie kilka różnych metod. Należy też mieć świadomość, jak dana metoda działa, aby jej skutecznie użyć.
Obok zmianowania można użyć dostępne produkty biologiczne (mikrobiologiczne), a także chemiczne.
Trzeba pamiętać, że cysta stanowi ochronę nie tylko przed czynnikami środowiskowymi jak susza, niska temperatura, ale jest również skuteczną barierą dla nematocydów.
Nieco inaczej przedstawiają się możliwości metod biologicznych opartych na grzybach antagonistycznych. Grzyby, które pasożytują jaja mątwików, np. Pochonia chlamydosporia, Paecilomyces lilacinus – obecne w niektórych preparatach dostępnych na rynku – mają możliwość infekcji niedojrzałych jeszcze cyst.
Chcesz dowiedzieć się więcej o skutecznej ochronie upraw? Odwiedź naszą stronę główną i sprawdź najlepsze rozwiązania! Przejdź do strony głównej
dr Aneta Chałańska (NEFscience)